Wydział Nauk Biologicznych Uniwersytetu Zielonogórskiego zaprasza na 12. już edycję Nocy Biologów na Uniwersytecie Zielonogórskim, która tradycyjnie odbędzie się w drugi piątek stycznia (13 stycznia 2023 r.). W tym roku hasłem przewodnim jest Woda - źródło życia - teraźniejszość i przyszłość. Na wiele wykładów, zajęć laboratoryjnych czy warsztatów już brakuje miejsc, ale fani biologii z pewnością znajdą jeszcze dla siebie miejsca na kilku wykładach, na które nie ma limitów miejsc, ani ograniczeń wiekowych. To samo dotyczy wykładów on-line! (zapisy i szczegółowy program znajdują się na stronie::

W tym roku zajęcia na Wydziale Nauk Biologicznych UZ rozpoczną się już o godz. 11.00 w siedzibie Wydziału przy ul. prof. Z. Szafrana 1 (bud. A-8), gdzie odbędą się wszystkie spotkania. Laboratoria, warsztaty, wykłady, quizy i gry przeznaczone są dla różnych grup wiekowych. Na większość, jak zawsze, obowiązuje rezerwacja miejsc.

Noc Biologów jest imprezą ogólnopolską, która po raz pierwszy została zorganizowana w 2012 r. 13 stycznia 36 uczelni i ośrodków naukowych otworzy swoje podwoje dla miłośników biologii ( http://www.nocbiologow.pl/noc/index.php)

Kilka lat temu do organizacji Nocy Biologów dołączyło Centrum Nauki Keplera – Centrum Przyrodnicze. W tym roku również w siedzibie CP przy ul. Dąbrowskiego przygotowano wiele atrakcji, które odbędą się stacjonarnie. Szczegółowy program::

Noc Biologów na Uniwersytecie Zielonogórskim

Wydział Nauk Biologicznych

13 stycznia 2023 r.

PROGRAM

Laboratoria

Wyizoluj i zmodyfikuj DNA! - prowadzą: dr Dżamila Bogusławska, dr Andżelina Łopińska

Bud. A-8, sala 210

Celem jest przybliżenie wiedzy na temat wybranych zagadnień z zakresu medycyny spersonalizowanej. W pierwszej części zapoznamy uczestników z metodami izolacji materiału genetycznego, a w drugiej poznamy typy mutacji powodujących większość schorzeń genetycznych wykorzystując do tego centralny dogmat biologii molekularnej, czyli hipotezę dotyczącą przepływu informacji genetycznej sformułowaną przez Francisa Cricka w 1957 roku.

PRZEBIEG: Zaproponowany temat składać się będzie z dwóch etapów.

W pierwszym wyizolujemy DNA z materiału roślinnego, rozpuścimy go w najpowszechniejszym rozpuszczalniku: w WODZIE. Porównamy zastosowaną metodę do standardowych metod izolacji materiału genetycznego stosowanych w laboratoriach specjalistycznych.

W drugim omówimy typy jednonukleotydowych mutacji punktowych na podstawie praktycznego zadania, w którym zidentyfikujemy mutacje na podstawie podanej sekwencji kodującej DNA wykorzystując zasadę komplementarności zasad w DNA i RNA, kod genetyczny i omówione w trakcie spotkania typy mutacji.

Godz. 11:00-12:00

Godz. 13:00-14:00

Godz. 15:00-16:00

Godz. 16:15-17:15

Wiek: > 15 lat

Liczba miejsc: brak miejsc

Rezerwacja: TAK

Woda jako środowisko wewnętrzne i zewnętrzne organizmów żywych - prowadzą: dr Katarzyna Dancewicz, mgr inż. Magdalena Jandy, inż. Sebastian Jursza

Bud. A-8, sala 7

CELE: Zapoznanie uczestników z rolą wody jako środowiska wewnętrznego organizmu żywego, zapewniającego: ruchy cytoplazmy, ruchy turgorowe i higroskopijne roślin, zjawisko gutacji i plazmolizy. Zapoznanie uczestników z przystosowaniami bezkręgowców do życia w środowisku wodnym.

PRZEBIEG: Uczestnicy wykonują doświadczenia ukazujące rolę wody jako środowiska wewnętrznego organizmów żywych: gutacja, ruchy turgorowe i higroskopijne roślin, ruchy cytoplazmy, plazmoliza. Następnie uczestnicy przeprowadzają obserwacje żywych bezkręgowców słodkowodnych: wypławki, rozwielitki, ochotki, rureczniki, ochotki, ślimaki, małżoraczki…i analizują ich różnorodne przystosowania do życia w wodzie.

Godz. 11:00-12:00

Godz. 12:00-13:00

Godz. 17:00-18:00

Wiek: > 12 lat

Liczba miejsc: brak miejsc

Rezerwacja: TAK

Twarda woda – czyli jaka? - prowadzą: dr inż. Iwona Sergiel, dr inż. Agnieszka Mirończyk

Bud. A-8, sala 206

CELE: Celem zajęć jest oznaczenie zasadowości i twardości wody wodociągowej metodą miareczkowania kompleksometrycznego oraz wykorzystanie adsorpcji jonowymiennej, jako jednej z metod usuwania twardości wody.

PRZEBIEG: Zajęcia rozpoczną się krótkim wstępem teoretycznym wprowadzającym

w tematykę zajęć. Następnie uczestnicy samodzielnie oznaczą zasadowość i twardość wody wodociągowej metodą miareczkowania kompleksometrycznego i wyciągną wnioski z doświadczenia.

Godz. 11:00-12:30

Godz. 13:00-14:30

Wiek: > 16 lat

Liczba miejsc: brak miejsc

Rezerwacja: TAK

Wodny mikroświat - prowadzi: dr Sylwia Andrzejczak-Grządko

Bud. A-8, sala 208

W czasie zajęć uczestnicy będą mieli możliwość obserwacji pod mikroskopem mikroorganizmów wodnych, a także zrobić preparaty barwione w celu wizualizacji kształtów i elementów komórkowych.

Godz. 11:00-11:45 / liczba miejsc: 8

Godz. 15:00-15:45 / liczba miejsc: 5

Godz. 16:00-16:45 / liczba miejsc: 2

Wiek: > 12 lat

Rezerwacja: TAK

Zimna krew - prowadzi: dr Mateusz Ciepliński

Bud. A-8, sala 4

CEL: Zapoznanie z metodyką podstawowych badań hematologicznych

PRZEBIEG:

1. Zasady bezpieczeństwa podczas pracy z krwią.

2. Omówienie roli wody w organizmie człowieka.

3. Obraz mikroskopowy krwi. Różnicowanie elementów morfotycznych: erytrocytów, leukocytów oraz płytek krwi.

4. Badanie grup krwi w układach grupowych AB0 i Rh.

Godz. 12:00-12:45

Godz. 15:00-15:45

Godz. 16:00-16:45

Wiek: > 14 lat

Liczba miejsc: brak miejsc

Rezerwacja: TAK

Mniej znani mieszkańcy zbiorników wodnych - prowadzą: dr Elżbieta Roland, dr Monika Grandtke

Bud. A-8, sala 218

Zbiorniki i oczka wodne odgrywają niezwykle ważną rolę w przyrodzie. Stanowią przeważnie bardzo bogate ekosystemy. Są środowiskiem życia wielu roślin i zwierząt. Gdyby nie one, nasze środowisko naturalne byłoby znacznie uboższe, mniej różnorodne. Zwykle najliczniejszą i najbardziej zróżnicowaną grupę zwierząt stanowią bezkręgowce. Podczas spotkania będzie okazja, żeby poznać niektóre z nich.

Uczestnik dokonuje obserwacji wybranych organizmów i cech przystosowujących je do warunków naturalnego środowiska życia.

Godz. 12:00-12:45 / brak miejsc

Godz. 15:00-15:45 / brak miejsc

Godz. 16:00-16:45 / liczba miejsc -12

Wiek: > 12 lat

Liczba miejsc: brak miejsc

Rezerwacja: TAK

Sztuka mikroskopowania - prowadzą: dr Anna Wróblewska-Kurdyk, mgr inż. Magdalena Jandy, inż. Sebastian Jursza

Bud. A-8, sala 204

CELE: Poznanie budowy i obsługi mikroskopu świetlnego. Opanowanie przez uczestników techniki mikroskopowania. Samodzielne wykonywanie preparatów mikroskopowych przy wykorzystaniu drobnego sprzętu laboratoryjnego i odpowiednich barwników. Przyswojenie informacji z zakresu budowy komórki roślinnej.

PRZEBIEG: Prowadzący zapoznaje uczestników z budową i obsługą mikroskopu. Prezentuje szkło laboratoryjne i narzędzia potrzebne do przygotowania preparatu mikroskopowego. Uczestnicy, korzystając z przygotowanego materiału biologicznego i narzędzi laboratoryjnych

samodzielnie przygotowują preparat mikroskopowy, który następnie oglądają pod mikroskopem. Przy pomocy materiałów dydaktycznych przedstawiających budowę komórki roślinnej rozpoznają elementy widoczne w obrazie mikroskopowym.

Godz. 15:00-15:45

Godz. 15:00-16:45

Godz. 17:00-17:45

Wiek: > 10 lat

Liczba miejsc: brak miejsc

Rezerwacja: TAK

Między kuchnią a laboratorium — pokaz gastronomii molekularnej - prowadzą: Jarosław Kliks, dr Mateusz Ciepliński, Katarzyna Kulus, Agata Rozbicka

Bud. A-8, sala 116

CELE: Zapoznanie uczestników z niektórymi technikami kuchni molekularnej oraz z podstawami teoretycznymi przedstawionych metod i surowców tj. sferyfikacji, zastosowania suchego lodu i ciekłego azotu.

PRZEBIEG: Przedstawimy przygotowanie 3 potraw wykorzystując metody stosowane w kuchni molekularnej, tj. sferyfikacja, zastosowanie suchego lodu i ciekłego azotu. Uczestnicy będą mieli okazję spróbować każdej potrawy. Dodatkowo przedstawimy krótką prezentację tłumaczącą zjawiska fizyko-chemiczne wykorzystywane podczas gotowania

Godz. 15:00-16:30

Godz. 17:00-18:30

Wiek: > 14 lat

Liczba miejsc: brak miejsc

Rezerwacja: TAK

PREZENTACJE I WARSZTATY

Mój „ślad wodny" - prowadzi: dr Olaf Ciebiera

Bud. A-8, sala 117

Ślad wodny (water footprint) to suma zużycia wody nie tylko w gospodarstwie domowym, ale i w procesach wytwórczych poszczególnych dóbr które wykorzystujemy. Celem zajęć jest:

- określenie ile tak naprawdę zużywamy wody;

- określenie czynników mających największy wpływ na zużycie wody;

- wskazanie konsekwencji środowiskowych zużycia wody.

PRZEBIEG: Wprowadzenie w formie prezentacji - 15 min, ćwiczenie „Mój ślad wodny” - 25 min. Do wykonania ćwiczenia niezbędny jest smartfon z dostępem do Internetu oraz podstawowa znajomość języka angielskiego.

Godz. 11:00-11:45 / brak miejsc

Godz. 12:00-12:45 / liczba miejsc 20

Godz. 16:00-16:45 / liczba miejsc 10

Godz. 17:00-17:45 / liczba miejsc 8

Wiek: > 15 lat

Rezerwacja: TAK

Mikroplastik w wodzie i zwierzętach - prowadzą: dr hab. Bartłomiej Najbar, prof. UZ, mgr Michał Szkudlarek

Bud. A-8, sala 118

Mikroplastik to drobiny syntetycznych polimerów wielkości mniejszej niż 5 mm. Cechują się trwałością, zdolnością do przemieszczania się, zmiany koloru i krystaliczności, dalszej fragmentacji, bioakumulacji i adsorpcji toksyn i/lub metali. Jest to wszechobecny polutant. Zajęcia przybliżą stan wiedzy na temat zanieczyszczenia mikroplastikiem wód śródlądowych i zwierząt je zamieszkujących, ze szczególnym uwzględnieniem płazów. Ponadto, wytłumaczone zostaną metody badania mikroplastiku. Opowiemy także o jego źródłach w środowisku i konsekwencjach obecności w wodach.

PRZEBIEG: Wykład z pokazem slajdów oraz tablicami informacyjnymi. Samodzielna obserwacja różnych typów mikroplastiku pod binokularem.

Godz. 12:00-13:00 / liczba miejsc 7

Godz. 16:00-17:00 / brak miejsc

Wiek: > 14 lat

Rezerwacja: TAK

Siła zaklęta w wodzie – historia odkryć z fizyki -- prowadzi: dr Anna Timoszyk

Bud. A-8, sala 18

Celem wykładu jest przedstawienie historii odkryć z fizyki związanych z wodą (hydrostatyka), zastosowania wiedzy w praktyce i zasady działania urządzeń „wodnych” ale również przedstawienie ciekawostek historycznych związanych z urządzeniami „wodnymi” i możliwością wykorzystania „siły” wody do czasów współczesnych. Podstawą wykładu jest prezentacja multimedialna z możliwością zobaczenia i sprawdzenia działania prostych przyrządów, które są stosowane do tej pory, a których zasada działania jest oparta na podstawowych odkryciach z zakresu hydrostatyki.

Godz. 15:00-16:15 / liczba miejsc 31

Godz. 16:30-18:15 / liczba miejsc 32

Wiek: > 13 lat

Rezerwacja: TAK

WYKŁADY

Woda jako środowisko życia płazów - prowadzą: dr hab. Bartłomiej Najbar, prof. UZ, mgr Michał Szkudlarek

Bud. A-8, sala 118

Płazy są globalnie jedną z najbardziej zagrożonych wyginięciem grup kręgowców. Wykład przedstawi znaczenie wody w ich rozwoju i dorosłym życiu. Ponadto, opowiemy o retencji oraz poruszymy problem wysychania zbiorników wodnych. Uczestnicy i uczestniczki dowiedzą się o przystosowaniach płazów do wodnego trybu życia.

Godz. 11:00-11:45 / brak miejsc

Godz. 15:00-15:45 / liczba miejsc 7

Wiek: > 14 lat

Rezerwacja: TAK

Las nocą - prowadzą: Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Anna Bator-Kocoł, Krzysztof Nowakowski

Bud. A-8, sala 115

Zapraszamy do poznania tajników naszych badań nad ssakami. Realizujemy je głównie na odludnych obszarach leśnych, nad rzekami, jeziorami i bagniskami w nocy, bez wykorzystania światła, które przestraszyłoby zwierzęta, obiekty naszych badań. Otacza nas wówczas prawdziwa dzika przyroda. Noc powoduje jednak wiele ograniczeń, żeby ten tajemniczy świat zobaczyć, zarejestrować i właściwie zinterpretować. Nowoczesne badania opierają się na wykorzystaniu technologii, które tę barierę pozwalają obejść. Chcemy Państwu pokazać nasze materiały dokumentacyjne, zebrane z użyciem kamery termowizyjnej, fotopułapek i detektorów, które są punktem wyjścia do pisanych przez nas publikacji naukowych. Pozwalają nam podejrzeć naturalne, niekiedy zaskakujące, zachowania różnych gatunków ssaków i zobaczyć prawdziwe bogactwo lasu, który budzi się, gdy ludzie udają się na nocny odpoczynek.

Godz. 12:00-12:45

Godz. 16:00-16:45

Wiek: bez ograniczeń

Liczba miejsc – bez ograniczeń

Rezerwacja: NIE

Termoregulacja człowieka - prowadzi: dr Artur Wandycz

Bud. A-8, sala 115

CELE: Przedstawienie zagadnień związanych z utrzymywaniem ciepłoty ciała ludzkiego w różnych warunkach środowiskowych i podczas wysiłku fizycznego

Godz. 17:00-17:45

Wiek: > 15 lat

Liczba miejsc – bez ograniczeń

Rezerwacja: NIE

WYKŁADY ON-LINE

Dlaczego rośliny są rozrzutne w korzystaniu z wody? - prowadzi: prof. dr hab. Grzegorz Iszkuło

on-line

W trakcie wykładu udamy się w podróż razem z wodą przez całą roślinę. Będzie to podróż nie tylko fizyczna ale również ewolucyjna. Spróbujemy wyjaśnić przyczyny rozrzutności wodnej roślin, dowiemy się ile wody jest potrzebnej do produkcji jednej czekolady, pomidora czy bułki. Dowiemy się dlaczego mamy problemy z wodą i dlaczego to w istotny sposób wpływa na globalne ocieplenie. Będą to więc ciekawostki, animacje i krótkie filmy, które pozwolą nam spojrzeć na zagadnienia wody w środowisku z szerszej perspektywy.

Godz. 17:00-17:45

Wiek: bez ograniczeń

Liczba miejsc – bez ograniczeń

Rezerwacja: NIE

Fermentacja w produkcji żywności - prowadzi: dr Andrzej Jurkowski

on-line

CELE: popularyzacja wiedzy nt. procesów fermentacji w produkcji żywności

Godz. 18:00-18:45

Godz. 19:00-19:45

Wiek: bez ograniczeń

Liczba miejsc – bez ograniczeń

Rezerwacja: NIE